2025 yılının ortalarına geldiğimizde küresel piyasalarda sık sık duyulan bir soru var. O da ABD‘nin borcunu çevirip çeviremeyeceği, diğer bir değişli dünyanın en büyük ekonomisinin iflas edip etmeyeceği…
ABD ekonomisi tarihi boyunca finansal krizler yaşasa da teknik olarak hiç iflas etmedi. Bugün önemli sayılabilecek göstergeler var. Fakat hala “İflas edebilir” demekten çok uzaktayız.
“ABD kendi parasını basıyor, nasıl batsın?”
Bu cümle doğru ama eksik. Çünkü mesele sadece iflas etmek değil, borcunu zamanında ve güvenle ödeyemeyecek hale gelmek.
BORÇ DEĞİL, FAİZ ÖLDÜRÜR
ABD’nin federal borcu, 2025 itibarıyla 35 trilyon doları aştı. Bu, ülkenin yıllık ekonomik büyüklüğünden %125 daha fazla.
Üstelik her yıl bu borcun yaklaşık 1 trilyon dolarlık faizi ödeniyor. Bu miktar, Pentagon’un bütçesiyle yarışır hale geldi. Borcu çevirmek giderek pahalı oluyor.
ABD’nin bu borcu çevirebilmesi için sürekli yeni tahvil satması gerekiyor. Ancak yatırımcılar da buna karışık yüksek faiz talep ediyor. Yani durum bir anlamda kısır döngüye dönüştü.
Fed’in faizleri sabit bırakması da maliyeti artırıyor. Eskiden %1 faizle 1 trilyon dolar borcun maliyeti 10 milyarken, şimdi bu rakam 50 milyar dolar.
BORÇ TAVANI KRİZLERİNE YABANCI DEĞİLLER
ABD yasalarına göre hükümet borçlanabilmek için kongreden izin almak zorunda. Her yıl da bu yetki yenilenmeli. Son yıllarda Demokratlar ve Cumhuriyetçiler arasındaki ideolojik gerilim, borç tavanı onayında da sürekli kriz üretiyor.
PARA BASMAK ÇÖZÜM MÜ?
ABD kendi parasını basabiliyor. Üstelik bu para aynı zamanda rezerv. Yani ABD borcunu her zaman ödeyebilir. Fakat o zaman da dolara olan güveni zedeler. Çünkü para basmak enflasyonu artırır, tahvil yatırımcısını da kaçırır.
Bir diğer kritik nokta da doların rezerv statüsünün sallantıda olması.
Çin, Rusya, Hindistan gibi ülkeler, BRICS içinde dolara alternatif arıyor. Körfez ülkeleri Çin ile yuan üzerinden enerji ticareti yapmayı tartışıyor. SWIFT sistemine alternatif ödeme kanalları konuşuluyor. Bu gelişmeler, doların sonsuz güvenli liman statüsünü tehdit ediyor.
ABD BATMAZ AMA SALLANIR
ABD teknik anlamda batmaz, çünkü borcunu dolarla öder ve doları kendisi basar. Ancak:
• Eğer borç ödemeleri gecikirse,
• Eğer yatırımcılar ABD tahviline güvenini yitirirse,
• Eğer doların küresel pozisyonu sarsılırsa,
o zaman sistem “güvenini yitirir”. Bu da en az iflas kadar tehlikeli bir sonuç doğurur.
Dolar hala dünyadaki en güçlü güvenli liman. Ancak bu güvenin sorgulanır hale gelmesi, bir “iflas senaryosu”ndan daha derin bir mesele.
ABD’nin önündeki seçenekler;
Vergileri artırmak (Siyasi anlamda oldukça riskli)
Harcamaları kısmak (DOGE projesi aslında bunu amaçlıyor)
Biraz enflasyonu göze almak.
ABD batmasa da, bir gün “borcunu ödeyemeyen büyük ülke” olarak anılabilir ve bu, gerçek iflastan daha tehlikeli olabilir.
0 Comments