Rusya ve Ukrayna savaşının başlamasıyla tetiklenen enerji krizinde artçı şoklar devam ediyor.
Ukrayna, Rus gazının artık ülkesinden geçmesine izin vermeyeceğini açıkladı. Bu güzergah Avrupa‘nın ihtiyacının sadece yüzde 5’ini karşılıyor. Fakat Polonya üzerinden geçen bir başka yol da artık kapalı. Almanya’yı Rusya’ya bağlayan Kuzey Akım boru hattı 2022’deki patlamalarda hasar gördü. Kuzey Akım 2’de de süreç zaten durmuştu. Tüm bu gelişmeler birleşince zaten yıllık bazda yüzde 50 artan gaz fiyatları yeniden yükselişe geçti. Avrupalılar için bu, daha uzun süre daha yüksek enerji faturaları anlamına geliyor. Sıvılaştırılmış doğal gaza bağımlı hale gelen Avrupa, piyasadaki dalgalanmalara giderek daha fazla maruz kalıyor.
GAZ STOKLARI ZATEN ALARM VERİYORDU
Kıta genelinde stoklar halihazırda, gaz krizinin yeni patlak vermeye başladığı 2021’den bu yana en hızlı şekilde düşüyor. Bölgenin kuzeyindeki soğuk hava dalgası, normalden daha soğuk bir Ocak ayını “müjdeliyor” ve gaz depoları tükenirken enerji talebini artırıyor. Bölgedeki stoklar hızla daralıyor ve şu anda yüzde 75’in altına inmiş durumda. Geçen yıl aynı dönemde bu oranın yüzde 90 seviyelerinde olduğunu hatırlatalım.
AVRUPA BİR LNG BAĞIMLISI
Rakamlar Avrupa’nın, 2022’deki ciddi arz kesintilerine rağmen Rusya’dan gelen enerjiye hala bağımlı olduğunu gösteriyor. Rusya yaptırımlara rağmen ABD ile birlikte en büyük LNG tedarikçisi konumunda.
Verilere göre Avrupa Birliği bu yıl rekor miktarda Rus LNG’si satın aldı. En çok alım yapan ülkeler arasında Fransa şimdiye kadarki en yüksek hacime ulaşırken; İspanya da geçen yılki rekora adım adım adım yaklaşıyor. Yine de Orta ve Doğu Avrupa’daki denize kıyısı olmayan ülkeler için LNG pahalı bir seçenek.
Avrupa kıtası, olası gaz kesintilerine zaten hazırdı. Nitekim kıta, arz kaynaklarını çeşitlendirmek için çalıştı. Daha fazla denizaşırı kargo satın aldı, Norveç’e olan bağımlılığını arttırdı, yenilenebilir enerji kaynaklarını geliştirdi, depolarını doldurdu. Fakat süreç en azından bu yıl atlatılsa da 2026 için daha karamsar bir tabloyu beraberinde getirecek gibi. Görünen o ki Avrupa’nın Rusya da dahil olmak üzere sıvılaştırılmış doğal gaza olan bağımlılığı daha da artacak.
KARARIN İKİ TARAFA DA MALİYETİ OLACAK
Ukrayna’nın aslında buradaki temel amacı, Rusya’yı besleyen en önemli gelir kalemlerinden olan enerjiye darbe vurabilmek. Rusya’nın Avrupa’ya giden iki doğalgaz boru hattından birini kaybetmesi, gelirini yılda yaklaşık 6 milyar dolar azaltacak. Tabii Ukrayna da transit ücretlerinden mahrum kalacak. Ukrayna ayrıca, Batılı müttefikleri için uygun fiyatlı enerji kanalı olarak uzun süredir sahip olduğu stratejik konumundan da vazgeçecek.
EKONOMİDE ALARM VERMEK İÇİN ERKEN
Avrupa, doğal gaz talebini artıran, normalden daha soğuk bir Ocak ayına hazırlanıyor. Gaz fiyatları bu yıl yaklaşık yüzde 50 artarak, son yılların en kötü hayat pahalılığı krizinden kurtulmaya çalışan hane halkları ve sanayi üzerindeki yükü arttırdı. 2025 yılı için toptan satış fiyatlarının geçen yılki ortalama oranları aştığı görülüyor.
AB’nin lokomotifi Almanya’da yüksek enerji maliyetleri nedeniyle zaten birçok fabrika üretimi durdurmak ya da azaltmak zorunda kalmıştı. Depoların daha hızlı boşaltılması, Avrupa’nın en büyük ekonomisi üzerindeki baskının üçüncü yıl da sürebileceğine dair kaygı verici bir sinyal gönderiyor. Fakat, Avrupa genelinde gaz şimdi biraz daha pahalı, bu da Avrupa’da bir miktar maliyet baskısı yaratıyor, ancak enerji krizi sırasında gördüğümüz gibi değil.
ECB Başkanı Lagarde, geçtiğimiz günlerde yüzde 2 enflasyon hedefine vurgu yapmıştı. Halihazırdaki mevcut durum henüz bu hedefin önünde engel olacak düzeyde değil.
Vadeli piyasalarda gaz fiyatları yüksek kalmaya devam edebilir. Bu durum bugün için sorun olmasa da 2025 yılının Ekim ayında, -depoların yeniden doldurulması gereken zamanda- ekonomik bir kırılganlık yaratabilir.
Enerjide alternatifsiz bir Avrupa’dan söz ediyoruz. Dünya çapında birkaç yeni LNG tesisi inşa halinde olsa da, anlamlı kapasite ilaveleri birkaç yıl daha hazır olmayacak. Enerji, Avrupa’nın yumuşak karnı olmaya devam edecek.
0 Comments